30 Μαΐου 1681
Βφ.  101 β     Δαμασκηνός Λιτζάς και Αγράφων

Θεοφιλέστατε επίσκοπε Λιτζάς και Αγράφων, κύριε Δαμασκηνέ, την οφειλομένην σοι αιδώ και ευλάβειαν απονέμομεν.

Καθώς από τον καρπόν το δένδρον γνωρίζεται, ούτω πως έχει ή άλλως, εις τον αυτόν τρόπον και ο άνθρωπος, δέσποτα, εκ των πεσόντων αυτώ έργων και εκ των τρόπων των περί αυτόν τιμάται ή ψέγεται, καθώς και ο Κύριος σαφέστατα εν Ευαγγελίοις παριστά. Αλλά και ο ιερεύς ή ο επίσκοπος εκ της περί των μυστηρίων του Θεού οικονομίας και διοικήσεως γνωρίζεται, ει γνήσιός εστιν ή μισθωτός. Έχει ακόμη ο αυτός και εικόνα δραγάτου, ότι και καθώς ο δραγάτης κάθηται εφ’ υψηλού τόπου, δια να βλέπει τον κήπον και το αμπέλι καλά, ούτω δη και ο επίσκοπος εις την εκκλησίαν στέκει εις θρόνον υψηλόν, δια να διδάσκει τον θείον λόγον τους χριστιανούς και, να ειπούμεν συντόμως με ένα λόγον το παν, τίθεται εις την εκκλησίαν ο επίσκοπος ως ο λύχνος εις την λυχνίαν, δια να φέγγει των χριστιανών την στράταν της αρετής και με τα λόγια του και με τα έργα του.

Ας παγαίνει και η θεοφιλής σου ψυχή εις το χωρίον Ζουγλόπου και ας αγναντεύσει με τον νουν και με το μάτι της ψυχής τον κήπον του Ζουγλόπου, πώς τον εκατάστησαν οι κακοί διαβάται, οι δαίμονες, ποταπές πληγαίς επροξένησαν εις τον κήπον και πόσον μεγάλον χαλασμόν έκαμαν εις το αμπέλι του Χριστού. Έπαρε την πανοπλίαν του Αγίου Πνεύματος και την πνευματικήν μάχαιραν της ιεροσύνης και δράμε να θεραπεύσεις τας πληγάς και τα τραύματα ακόμη οπού ημπορούσι να θεραπευθώσι, δια να μην ακολουθήσει το χειρότερον.

Εγώ λογιάζω να ήκουσε πολλάκις και πολλαχού την καλήν φήμην του προ αυτής Ιακώβου, ότι εμετρίαζεν ως άνθρωπος και θνητός και συνέτρεχε τον λαόν του Θεού κακουχούμενος και εφίλει τον λαόν και εφιλείτο υπό του λαού και μάλιστα υφ’ ημών. Και έχαιρον επί Θεώ μάρτυρι και βλέπων και ακούων εις εκείνον τα σημάδια της παλαιάς ιεροσύνης. Θεράπευσον τη του Παναγίου Πνεύματος χάριτι τας πληγάς με τα τωρινά φάρμακα μάλιστα, ότι τα παλαιά είναι στυφά και οι νυν οδοστάται είναι πάντα έτοιμοι προς το κακόν και ακοίμητοι εις τα σκάνδαλα και αχόρταγοι εις το κακοποιείν.

Ιάτρευσε , παρακαλώ, δια του Αγίου Πνεύματος,τα εκ της συναρπαγής κακά και την πληγήν ως ποιμήν αληθινός, δια να φύγεις του μισθωτού τη κατηγορίαν και το όνειδος και του αρχιποίμενος τον θυμόν. Φοβερόν γαρ το εμπεσείν εις χείρας Θεού ζώντος. Και ταύτα μεν, αι δε άγιαι και θεοπειθείς  αυτής ευχαί είησαν μεθ’ ημών.-

αχπα΄ Μαΐου λ (1681, Μαΐου 30)
Ο εξ Αιτωλίας Ευγένιος και υμέτερος εν Χριστώ.
Εις τας τιμίας χείρας του θεοφιλεστάτου επισκόπου Λιτζάς και Αγράφων, κυρίου Δαμασκηνού, υγιώς δοθήτω, όπου αν τύχη.

Ερμηνευτικό σημείωμα

Ασφαλώς « το αμπέλι του Χριστού» είναι το Ζωγλόπι. Το ζητούμενο είναι ποιοι ήταν « οι κακοί διαβάται, οι δαίμονες», κατά τον Ευγένιο. Όλα τα στοιχεία οδηγούν σε ληστοσυμμορίες Τουρκαλβανών, που εκείνη την εποχή λήστευαν και ερήμωναν την ύπαιθρο Ελλάδα. Εκείνοι λήστεψαν και έκαψαν εκ θεμελίων και το Ζωγλόπι, περί το 1680-1681. Δεν ήταν άλλωστε η μοναδική περίπτωση. Γράφει σχετικά ο Αραβαντινός: « Στίφη κλεπτών, οτέ μεν εκ Τουρκαλβανών, οτέ δε εκ χριστιανών, εξερχόμενα από καιρού εις καιρόν, κατά την Θεσσαλίαν, σύμμικτα ή διηρημένα, διήρπαζον τας μικράς πόλεις και χωρία και ηχμαλώτιζον τους ευπόρους κατοίκους των διαρπαζομένων τόπων, επί σκοπώ εξαγοράς, τους τε  διαβάτας, όσοι έπιπτον εις τας εκδρομάς των. Πλησιάζοντος του χειμώνος, οι μεν επέστρεφον εις Αλβανίαν, οι δε εκρύπτοντο εις μέρη ασφαλή, και τότε επαρουσιάζοντο οι χωροφύλακες Τούρκοι, οίτινες επεσφράγιζον τα δεινά, τιμωρούντες και καταστρέφοντες τους παρά των ληστών προηδικημένους, επί προφάσει ότι διέτρεφον δήθεν και υπέθαλπον τους ληστάς ». Και ο Αναστάσιος Γόρδιος, μαθητής του προαναφερόμενου Γιαννούλη, σε επιστολή του γράφει προς τον ιερομόναχο Ιερεμία: «…Πολλά χωρία ηφανίσθησαν τελείως από τας επιδρομάς των ληστών».

Αντιγραφή/Ερμηνευτικό Σημείωμα : Λάμπρος Γριβέλλας