Τον καιρό της φτώχειας, Το Δημοτικό Σχολείο Ραχούλας οργανώνει μαθητικά συσσίτια.
Ψυχή της οργάνωσης ο δάσκαλός μας Βαγγέλης Τζωαννόπουλος.
Εισαγωγή –
Πολλές φορές γράψαμε, αναφερόμενοι με θαυμασμό στους παλαιούς δασκάλους μας, για την ανιδιοτελή προσφορά τους στην εκπαίδευση των μαθητών τους και για τον υπερβάλλοντα ζήλο με τον οποίο εκτελούσαν τα καθήκοντά τους , παρά τη φτώχεια που ζούσαν και οι ίδιοι και τα πάμπολλα προβλήματα που αντιμετώπιζαν. Φαίνεται όμως ότι υπάρχουν ακόμα άγνωστες και πολύ ενδιαφέρουσες πτυχές της δράσης τους ,της ηρωικής δράσης τους θα τολμούσα να πω, στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τους φτωχούς μαθητές τους. Μια τέτοια δραστηριότητα, στην οποία πρωταγωνιστεί ο δάσκαλός μας Βαγγέλης Τζωαννόπουλος, φέρνουν τα «Ζωγλοπίτικα Χρονικά» στο φως, δημοσιεύοντας την «Έκθεση» του παραπάνω δασκάλου, στην οποία περιγράφεται όλη η τραγική κατάσταση στην οποία βρισκόταν μεγάλο μέρος της κοινωνίας του χωριού μας κατά τα έτη 1936-
Εντύπωση ακόμη προκαλεί η συγκινητική προσφορά των ευπορότερων οικογενειών του χωριού σε τρόφιμα για τη λειτουργία του συσσιτίου, η οποία προσφορά δείχνει περίτρανα τους ισχυρούς δεσμούς που συνέδεαν τότε την κοινωνία του χωριού μας. Στο χωριό μας ποτέ δεν υπήρχαν πλούσιοι ή τελοσπάντων εύποροι με τη σημερινή έννοια. Όλοι οι χωριανοί στο ίδιο καζάνι έβραζαν. Κάποιοι όμως τα κατάφερναν καλύτερα από τους ακτήμονες, που προσπαθούσαν να χορτάσουν τα παιδιά τους πελεκώντας αργαλειούς, γκλίτσες και κλειδοπίνακα. Όταν οι τελευταίοι βρίσκονταν σε μεγάλη ανάγκη, οι πρώτοι έρχονταν αρωγοί και τους βοηθούσαν στη δύσκολη περίσταση. Δυστυχώς εκείνη η αλληλεγγύη εξέλιπε στις μέρες μας. Η νέα εποχή μαζί με την ευημερία που απολαμβάνουμε, έφερε και την απομάκρυνση μεταξύ μας.
Ο Τζωαννόπουλος με τη γνωστή ευρυμάθειά του ,τη λογοτεχνική του δεινότητα και τα πολύ ωραία γράμματά του κατορθώνει με την «Έκθεσή του» να μας συγκινήσει. Οι πιο μεγάλοι ίσως ξαναθυμηθούν και την παλιά πείνα!
Το παρακάτω απόσπασμα της «Έκθεσης»,το οποίο θα περιγράψω περιφραστικά, είναι χαρακτηριστικό:
Ο δάσκαλος καλεί τους πιο φτωχούς γονείς και τους ζητάει να αγοράσουν στα παιδιά τους βιβλία και γραφική ύλη, γιατί αλλιώς χαμένος κόπος είναι η προσέλευσή τους στο σχολείο. Εκείνοι του απαντούν: « Εμείς, δάσκαλε, δεν έχουμε ούτε ένα κομμάτι ψωμί να δώσουμε στα παιδιά μας». Ο δάσκαλος συγκλονίζεται. «Η απάντηση αυτή με έπληξε θανασίμως», γράφει στη έκθεσή του και από την επομένη σπεύδει να συγκροτήσει επιτροπή, που περιέρχεται ένα ένα τα σπίτια των χωριανών για να συγκεντρώσει τρόφιμα για τα συσσίτια. Δημοσιεύουμε αυτούσια την «Έκθεση», χωρίς καμιά δική μας παρέμβαση, γιατί αξίζει να διαβαστεί.
Έκθεσις
Περί των οργανωθέντων κατά το παρελθόν σχολικό έτος 1935-
Εν Ραχούλα και εν τω Γραφείω του Δημοτικού αυτής Σχολείου σήμερον την 30ην του μηνός Αυγούστου του έτους 1936,ημέραν Κυριακήν και ώραν 4ην μ.μ., ο κάτωθι υπογεγραμμένος δ/ντής του Δημοτικού Σχολείου Ραχούλας δημ/λος Τζωαννόπουλος Ευάγγελος εκτίθημι τα κάτωθι περί των οργανωθέντων κατά το παρελθόν σχολικόν έτος 1935-
Μερικοί των μαθητών αμφοτέρων των φύλων όλων των τάξεων και ιδία των τεσσάρων κατωτέρων, λόγω πενίας των, εφοίτων εις το σχολείον πλημελλώς και μετ’ αδιαφορίας , στερούμενοι όλων των εφοδίων, ήτοι βιβλίων, τετραδίων και γραφικής ύλης. Εκάλεσα τους γονείς και συνέστησα τούτοις ότι εφόσον αποστερούσι τα τέκνα των των άνω ρηθέντων εφοδίων, είναι περιττή η αποστολή των εις το σχολείον, διότι τοιουτοτρόπως δεν είναι δυνατόν να υπάρξει παρά τούτοις διαφέρον υπέρ του σχολείου. Η απάντησις των άνω ρηθέντων γονέων εις τας θερμάς υπέρ των τέκνων των συστάσεις μου ήτο η εξής: « Δεν δυνάμεθα να δώσωμεν ούτε εν τεμάχιον άρτου». Η απάντησις αύτη με έπληξε θανασίμως και αμέσως εκάλεσα εις σύσκεψιν την σχολικήν εφορείαν του σχολείου, εις ην συνέστησα πρώτον να ψηφίσει εκ του εγκεκριμένου προϋπολογισμού πίστωσιν προς χορήγησιν βιβλίων και γραφικής ύλης εις απόρους μαθητάς και δεύτερον να ψηφίσει εις βάρος άλλου άρθρου σχετικήν πίστωσιν προς ίδρυσιν εν τω σχολείω μαθητικών συσσιτίων. Η σχολική εφορεία απέκρουσε τας προτάσεις μου επί τω λόγω ότι το σχολείον στερείται καταλλήλου διδακτηρίου, καθόσον εκ των τριών αιθουσών τας οποίας πρέπει να έχει, μόνον η μία είναι κατάλληλος, αι δε άλλαι δύο είναι τελείως ακατάλληλοι. Τούτου ένεκα τα έσοδα του σχολείου πρέπει να διατεθώσι αποκλειστικώς δια την επέκτασιν του υπάρχοντος μονοταξίου διδακτηρίου.
Κατόπιν της απαντήσεως ταύτης της σχολικής εφορείας εκάλεσα εις σύσκεψιν το διδακτικόν προσωπικόν, όπερ παρεκάλεσα όπως παρασχεθεί υφ’ εκάστου των διδασκόντων οιαδήποτε βοήθεια εις τους απόρους μαθητάς του τμήματός του προς προμήθεια βιβλίων, τετραδίων και γραφικής ύλης. Δεύτερον ανεκοίνωσα την σκέψιν μου περί οργανώσεως μαθητικών συσσιτίων δι’ εράνου ενεργουμένου παρά τοις κατοίκοις και παρά τοις διαφόροις αποδημούσιν εντεύθεν δημοσίοις υπαλλήλοις και ιδιώταις καταγομένοις εντεύθεν. Το διδακτικόν προσωπικόν ενέκρινε τας προτάσεις μου και αμέσως δι’επιστολών παρεκάλεσα άπαντας τους γνωστούς φίλους μου και τους αποδημούντας και καταγομένους εντεύθεν δημοσίους υπαλλήλους να παράσχει έκαστος την συνδρομήν του δια την εκτέλεσιν του άνω μελετωμένου έργου. Ταυτοχρόνως ενήργησα έρανον μεταξύ των κατοίκων και συνέλεξα μερικά τρόφιμα, συνεργούσης και της διδασκαλίσσης Αρετής Γρυμπογιάννη, υπηρετούσης εις το σχολείον. Άμα τη λήψει των πρώτων συνδρομών προέβην εις την εγκατάστασιν του μαγειρείου και την προμήθειαν μαγειρικών σκευών.
Μετά ταύτα ηρξάμην της λειτουργίας του συσσιτίου από 15ης Φεβρουαρίου, ότε ήρχισε να παρατηρείται η τελεία εξάντλησις των εφοδίων.
Πώς διεξήγετο η λειτουργία του συσσιτίου
Παρά τω σχολείω λειτουργεί από εξαετίας Μαθητική Κοινότης διοικουμένη υπό εξαμελούς συμβουλίου απαρτιζομένου εκ μαθητών αμφοτέρων των φύλων των ανωτέρων τάξεων, εκλεγομένων υπό των μαθητών κατά την έναρξιν εκάστου σχολικού έτους. Το συμβούλιον τούτο, μόλις επληροφρήθη περί της οργανώσεως συσσιτίου, ανέλαβε με τά μεγάλης προθυμίας να παράσχει την συνδρομήν του εις την όσον το δυνατόν καλυτέραν λειτουργίαν του συσσιτίου. Ο Γραμματεύς του συμβουλίου καθ’ εκάστην εσπέραν διώριζε δύο μαθητάς ή μαθητρίας των ανωτέρων τάξεων δια την υπηρεσίαν του συσσιτίου της επομένης ημέρας. Οι μαθηταί ούτοι, μετά το μάθημα έσπευδον να μεταφέρουν εκ της πηγής ύδωρ και να καθαρίσουν τα μαγειρικά σκεύη, ίνα ώσιν έτοιμα δια το πρωινόν ρόφημα. Την πρωίαν της επομένης οι δύο ούτοι μαθηταί προσήρχοντο εις το σχολείον ημίσειαν ώραν προ της ενάρξεως της πρωινής διδασκαλίας, ήναπτον αμέσως πυράν και ετοποθέτουν επ’ αυτής τον λέβητα μετ’ ύδατος. Την 7.45΄προσήρχετο εις το σχολείον ο διδάσκαλος της υπηρεσίας, όστις επέβλεπε εις την προετοιμασίαν του ροφήματος. Την 7.55΄εγένετο η διανομή του ροφήματος εις τους συσσιτούντας μαθητάς υπό του διδασκάλου της υπηρεσίας. κατά το διάλειμμα οι μαθηταί της υπηρεσίας μετά του διδασκάλου υπηρεσίας εεπιβλέπουσι την παρασκευήν του μεσημβρινού συσσιτίου. Την 12ην μεσημβρινήν, άμα τη λήξει των μαθημάτων, οι συσσιτούντες μαθηταί συνηθροίζοντο εις τον προ του μαγειρείου χώρον και εγένετο η διανομή του συσσιτίου υπό του διδασκάλου της υπηρεσίας. Μετά την λήξιν του συσσιτίου εκαθάριζον οι μαθηταί τα πινάκια και τα κοχλιάρια και, αφού ετοποθέτουν ταύτα εντός του μαγειρείου, απήρχοντο εις τας οικίας των. Το απόγευμα, ελλείψει ικανών πόρων δεν ελειτούργησε συσσίτιον. Η λειτουργία του συσσιτίου ελειτούργησεν επί δίμηνον.
Εκ της λειτουργίας τούτου παρετηρήθη ότι οι μαθηταί προσήρχοντο τακτικώς εις το σχολείον μετ’ αφαντάστου ζήλου. Η υγεία των μαθητών τούτων εβελτιώθη αισθητώς. Εκαλλιεργήθη το διαφέρον αυτών και των γονέων των υπέρ του σχολείου. Ουδέποτε ούτοι προσήλθον εις το σχολείον αμελέτητοι. Δυσχέρειαι παρουσιάσθησαν εν αρχή εις την εγκατάστασιν του μαγειρείου και αγοράν μαγειρικών σκευών, διότι δεν υπήρχον ικανοί πόροι δια την εκτέλεσιν του έργου τούτου. Ομοίως δυσχέρειαι παρουσιάζοντο εις την παρασκευήν του άρτου, διότι δεν υπάρχουν ενταύθα αρτοποιεία.
Εφ’ ω συνετάγη η παρούσα και υπογράφεται
Ο Δ/ντής του Σχολείου
(Τ.Σ.) Υπογραφή
Ευάγγελος Τζωαννόπουλος
Τα στοιχεία προέρχονται από το Αρχείο της Δ/νσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Καρδίτσας.